Ostatnie słowa artysty, wypowiedziane w oświęcimskim obozie zagłady, brzmiały ponoć : Kiedy zginę, nie pozwólcie umrzeć moim obrazom. Pokażcie je ludziom…
Felix Nussbaum |
11 grudnia 1904 w Osnabrück – 2 sierpnia 1944 w Auschwitz-Birkenau |
Felix przyszedł na świat jako kolejny syn handlowca, malarza-amatora oraz miłośnika teatru Philippa Nussbauma i jego żony Racheli van Dijk. Od 1922 roku kształcił się w szkołach artystycznych: 1. hamburskiej Szkole Rzemiosła Artystycznego (Hamburger Kunstgewerbeschule), 2. berlińskiej szkole Lewina-Funke, 3. Zjednoczonych Państwowych Szkołach Sztuki Czystej i Stosowanej (Vereinigte Staatsschulen für freie und angewandte Kunst) w Berlinie. Podczas pobytu w stolicy kraju poznał również swoja przyszłą małżonkę – malarkę żydowskiego pochodzenia Felkę Platek. W 1927 roku odbyła się w Berlinie pierwsza wystawa całkowicie poświęcona pracom tego utalentowanego artysty. W tym okresie inspirował się dziełami van Gogha oraz Henriego Rousseau. W 1931 roku rozgłos przyniosła mu praca Szalony Plac Paryski. Dzieło które miało stać się signum temporis. Na płótnie młodzi artyści, na placu paryskim w Berlinie, rzucają na stos obrazy w złoconych ramach, a profesorowie Akademii w czarnych surdutach odwracają wzrok. Rok później pracownia Nussbauma i niemal cały jego dorobek spłonęły. Po dojściu nazistów do władzy wyemigrował najpierw do Włoch, potem Francji, a w 1937 roku do Belgii. Po zdobyciu kraju przez Niemców, władze belgijskie wydały go, a Nussbaum trafił do obozu dla internowanych na południu Francji, z którego udało mu się uciec i wrócić do Brukseli. Tam ukrywał się wraz z żoną u przyjaciela rzeźbiarza Dolfa Ledela, jednak w wyniku donosu zostali oboje ponownie złapani i po krótkim pobycie w obozie w Melechen trafili ostatecznie do Oświęcimia wraz z ostatnim transportem jaki tam dotarł, gdzie zginęli 2 sierpnia 1944 roku. W czasie swojego przymusowego ukrywania się w Belgii Nussbaum namalował około 100 obrazów ukazujących życie i beznadziejność losu więźniów. Większość z nich ocalało i dzisiaj stanowi przerażające świadectwo zbrodni. Rzecznik Centrum Kultury w Oświęcimiu Adam Kuta podsumował twórczość Nussbauma w ten sposób: Po Nussbaumie pozostało 160 obrazów, będących głosem na temat świata, w którym przyszło mu żyć i umierać. Jego twórczość to zapis lęku, cierpienia, wyniszczania, samotności, rozdarcia, życia i jego braku, tragedii. |
Szalony Plac Paryski, Triumf śmierci, Autoportret z paszportem i gwiazdą |
Nussbaum należał do tzw. straconego pokolenia, odkrytego dopiero długo po śmierci, choć wydawałoby się, że na zawsze straconego. Był artystą wyobcowanym, za życia niedocenionym, prześladowanym przez notoryczny pech i niezrozumienie. Stało się jednak tak, że mimo rozlicznych klęsk, część jego obrazów przetrwała.
Najsłynniejszym obrazem Nussbauma pozostaje ten ostatni Triumf śmierci inspirowany obrazem Pietera Bruegla starszego. Malarz, wówczas więzień o numerze B-3594 namalował go w 1944 roku tuż przed swoją śmiercią i pozostaje on jego malarskim testamentem.
Bibliografia:
- https://rcin.org.pl/Content/47503/WA248_63451_P-I-2524_weiser_o.pdf
- Wikipedia.pl
Copyright ©http://empiresilesia.pl