Dawno temu słyszałem takie oto stwierdzenie: Nie ma Turka bez Atatürka. Nowe wydanie książki Jerzego Łątki tylko potwierdza ten slogan. Biografia Ojca Turków, w doskonały sposób przedstawia procesy jakie doprowadziły do powstania Republiki Turcji, a jednocześnie skupia się na roli jednostki, i to jednostki tej najważniejszej, która to, do tak wielkiej przemiany, doprowadziła.
Jerzy Siemisław Łątka jest jednym z najbardziej znanych polskich orientalistów. Jego głównie zainteresowania obracają się wokół problematyki Imperium Osmańskiego i Turcji jako republiki, a także wszelkich procesów, które doprowadziły do transformacji jednego, przestarzałego bytu państwowego w nowoczesną, zlaicyzowaną republikę. Naturalnym stało się więc zainteresowanie doktora Łątki losami twórcy Nowej Turcji. Książka ta jest poprawionym wydaniem wcześniejszej pracy, nad którą kilkadziesiąt lat wcześniej pracował autor.
Historia życia prezydenta Kemala stała się kanwą niezliczonych biografii, prac historycznych oraz publicystycznych, a także powieści, filmów i komiksów. Pan Łątka podjął się tak więc zadania niełatwego. Jak bowiem napisać biografie człowieka cieszącego się tak dużym zainteresowaniem. Autor, przy dużym udziale swego stylu, który czyta się bardzo dobrze i sprawia, że każda kolejna strona staje się ciekawsza od poprzedniej, zaimplantował w swojej książęce kilka elementów które w innych biografiach praktycznie nie występują, a z naszego punktu widzenia tym najważniejszym elementem są kontakty Ojca Turków (bo właśnie tak można tłumaczyć nazwisko bohatera książki) z Polakami i Polską.
Atatürk to człowiek który nie tylko dokonał rewolucji zmieniając stare skostniałe państwo na nowoczesny, europejski kraj. To także człowiek, który dokonał czegoś jeszcze większego, co też skwapliwie opisuje w swojej książce Pan Łątka. Mianowicie zrewolucjonizował tożsamość mieszkańców swego państwa. Jego rola państwowotwórcza jest nie do przecenienia, a powstałe z jego inspiracji państwo do dzisiaj pełni rolę hegemona w regionie. Ważniejsze jednak jest, że zmienił samych Turków. Już sama nazwa „Turek” jeszcze za młodzieńczych lat Mustafy Kemala, była kojarzona negatywnie i to nie tylko za granicą (np. w Sudanie uważano Turka za symbol okrucieństwa i wyzysku) ale i w kraju. Niesamowite jak po kilku latach w społeczeństwie dokonała się tak wielka reforma, że wkrótce nazwanie kogoś „Turkiem” stało się powodem narodowej dumy. Mustafa Kemal dokonał czegoś większego niż stworzenie kraju, to on stworzył ludzi zaludniających ten kraj. Nie bez oporów rzecz jasna, jednak dzięki swemu dyktatorskiemu autorytetowi zmieniał i kształtował całe społeczeństwo. Oddzielił religie od państwa co w przypadku islamu, do dzisiaj pozostaje jedynym takim przykładem w dziejach. Zmienił język, sposób ubierania, szkolnictwo, podstawy ekonomii, armię która stała się narodową dumą kraju oraz taką która nie miesza się w sprawy polityczne (co na tle niegdysiejszego Imperium Osmańskiego wydaje się wprost nierealne) i przede wszystkim sposób myślenia narodu, narodu który niemal sam stworzył. Do dzisiaj Kemal Atatürk to symbol Turcji, człowiek uważany tam za najważniejszą po Allachu postać w dziejach świata. I o tym jest ta książka, o człowieku, który zmienił swój kraj, ale przede wszystkim zmienił ludzi.
Książka podzielona jest na cztery działy. Pierwszy opisuje losy młodego Mustafy Kemala: jego pochodzenie, lata młodzieńcze, edukację, czyli wszystkie te elementy które kształtowały jego silną osobowość. Druga przedstawia ostatnie lata istnienia Imperium Osmańskiego jako w miarę silnego bytu państwowego, pierwsze oznaki rewolucji oraz rosnąca rolę Kemala. Przedstawia także, wojenne koleje losu Atatürka, dzięki którym stał się bohaterem i właśnie dzięki temu mógł się podjąć działalności rewolucyjnej. Kolejna część zatytułowana: „Narodziny państwa” skupia się na powstawaniu Turcji jako republiki i przewodniej roli w tym procesie Mustafy Kemala. Ostatnia część zaś pokazuje pierwsze lata istnienia nowopowstałego państwa i zmian, jakie dzięki często radykalnym posunięciom udało się wprowadzić Atatürkowi, wtedy już wielbionemu prezydentowi. Autor nie poprzestaje jednak na biografii, wplata w swoja opowieść liczne dygresje z dziejów tak Imperium jak i nowopowstałego państwa.
Dzieje Atatürka w dzisiejszych czasach nabrały nowego znaczenia, szczególnie zaś jego dzieło – Republika Turcji, jedyne świeckie państwo zamieszkane w większości przez muzułmanów, które powinno służyć za wzór wobec powstałego w jego bezpośrednim sąsiedztwie tworu, który stara się wskrzesić kalifat islamski. Warto poznać życie Gaziego Kemala i jego rolę, rolę jednego człowieka, który potrafił nagiąć pod swą wolę miliony obywateli, aby stworzyć nowy, lepszy świat.
Copyright ©http://empiresilesia.pl
