Problem statku Tezeusza dotyka problemu istnienia jako takiego, tożsamości oraz ciągłości bytu i do dzisiaj ma wiele interpretacji.
Autor: Plutarch. Grecki filozof, historyk i orator wywodzący się z Cheronei. Żył w latach 46–120 n.e. Jest autorem słynnych Żywotów, a także 78 moraliów.
Co: Odpowiedź na pytanie: Czy jeśli wymienimy wszystkie elementy jakiegoś złożonego obiektu na nowe, a więc cały obiekt zostanie zastąpiony nowym, to czy pozostaje on tym samym obiektem?
Kiedy: Przykład przedstawiony przez Plutarcha pochodzi z Żywota Tezeusza. Grecki historyk w swoich pismach (z lat 105-115) zawarł porównawcze biografie w układzie par Grek-Rzymianin. Tezeusz został zestawiony z Romulusem.
O co chodzi: Mieszkańcy Aten po powrocie Tezeusza postanowili zachować jego okręt dla potomności. Jednak z biegiem lat drewno z którego zbudowano statek zaczęło butwieć, co doprowadziło do sytuacji, że całość stopniowo została zastąpiona nowymi deskami, okuciami itd. Czy statek nadal pozostał oryginalnym statkiem Tezeusza czy nie?
Podobnych przykładów jest całe mnóstwo, np. powozy Platona i Sokratesa, skarpetki Johna Locke’a, sztylet lub topór George’a Washingtona. W życiu codziennym także można wskazać wiele przykładów tego paradoksu, od auto lub motor.
Eksperyment myślowy: Problem statku Tezeusza sięga dość głęboko i dotyka wielu, naprawdę istotnych kwestii, bo czy tak prozaiczna sprawa ja istnienie zespołu Sugababes, który na przestrzeni lat wymienił wszystkich członków pierwotnego składu, to ciągle ten sam zespół?
Wynik: Kwestia statku Tezeusza była rozpatrywana na wiele sposobów i na wielu płaszczyznach. Istnieją jednak cztery główne rozwiązania problemu:
Przyczyny Arystotelesa – Arystoteles ujmował świat i wszystko co istnieje za pomocą czterech przyczyn: forma, materiał, cel oraz siła sprawcza.
Definiowania słowa „to samo” – teoria ta głosi, że „to samo” można rozróżniać na dwa sposoby, mianowicie jako element ilościowy- czyli dosłownie ten sam, lub jako element jakościowy – czyli taki, który pewne elementy ma te same.
Czterowymiarowość – obrazuje istnienie rzeczy w czterowymiarowej przestrzeni (czwarta jest czas lub też rozciągniecie w czasie), powoduje to taka interpretację, że na przestrzeni czasu statek, mimo wymiany w nim wszystkich elementów nadal pozostaje tym samym statkiem.
Koncepcie buddystyczne – oferują kilka rozwiązań problemu z których najpopularniejsze są koncepcja anatmanu – według której nic nie istnieje jako samodzielny byt oraz doktryna pięciu skupisk – nawiązująca w swym znaczeniu do przyczyn Arystotelesa.
Problem statku Tezeusza interpretował także w swoim „De Corpore” Thomas Hobbes. Według jego interpretacji, możliwe było złożenie oryginalnego statku z desek pierwowzoru. Interpretacja ta wydaje się jednak błędną, gdyż właściciel wyzbywa się danego przedmiotu wyrzucając go.
Z legislacyjnego punktu widzenia, według zasady accessio cedit principali, każda nowo przyłączona rzecz należy do rzeczy głównej, gdyż to właśnie ona jest istotniejsza.
Implikacje:
Problem Plutarcha znalazł szerokie odzwierciedlenie w kulturze, przede wszystkim w kinie i literaturze. Pytanie zadane przez greckiego filozofa bardzo silnie rozpatrywane jest w klasyku kina sci-fi ” Ghost in the Shell”, a także w takich powieściach jak: Myśleć jak dinozaury, Perfekcyjna niedoskonałość czy Kapitularz Diuną.
Copyright ©http://empiresilesia.pl
