100 klasyków na 100 wieczorów #9: Allegro con fuoco

Po dłuższej przerwie powracamy z cyklem: 100 klasyków na 100 wieczorów. Bohaterem najnowszego będzie czeski kompozytor Antonin Dvorak i jego charakterystyczne i jakże sugestywne Allegro con fuoco, pochodzące z IX Symfonii e-moll „Z Nowego Świata”.

Autor: Antonín Dvořák (1841-1904)

Antonín Dvořák urodził się 8 września 1841 roku w małej miejscowości Nelahozevsi mieszczącej się pod Pragą. Czeski kompozytor niemal całe swoje życie spędził w Pradze i jej okolicach. Jego ojciec był miejscowym rzeźnikiem i karczmarzem, zabawiającym gości grą na cytrze. W Antoninie szybko odkryto talenty muzyczne, czego dokonał kantor i organista Antonín Liehmann ze Zlonic. W 1857 roku młody Dvořák przeniósł się do miasta stołecznego, gdzie pobierał lekcje gry na organach, jednocześnie grając w miejscowej orkiestrze Teatru Tymczasowego (Czeskiego Teatru Prowincjonalnego) na altówce pod batutą Bedřicha Smetany.

Okres: romantyzm

Utwór: Allegro con fuoco z IX Symfonii e-moll „Z Nowego Świata”

Dvořák skomponował swoje Opus (wraz z chronologicznym numerem oznaczenie dzieł jednego kompozytora – w skrócie: op.) 95 w czasie swojego pobytu wraz z rodziną w Nowym Jorku w Ameryce północnej w latach 1892-1895. W 1891 roku Dvořák został konserwatorem National Conservatory of Music (instytucji założonej przez Jeannette Meyer Thurber w 1885 roku). Utwór powstał w roku 1893, a autor starał się oddać dynamiczny rozwój i wielokulturowość Ameryki. Ludowość (pod postacią melodii indiańskich i murzyńskich, znanych jednak tylko pośrednio) połączył z dobrze znanymi sobie melodiami czeskimi. Utwór ten został napisany w 1893 roku na zamówienie Filharmoników Nowojorskich. Za inspiracje do powstania utworu uważa się:

epicki poemat Henry Wadswortha Longfellowa The Song of Hiawatha
spirituals – religijne pieśni czarnych niewolników

Tak Dvořák sam podsumował swoje dzieło: Napisałem symfonię, która porwała całą Amerykę. Sprawia mi ogromnie dużo radości i będzie się zasadniczo różnić od moich poprzednich symfonii. Ano, każdy, kto ma «nosa», musi wyczuć wpływ Ameryki. «Z Nowego Świata» – to znaczy wrażenia i pozdrowienia z Nowego Świata. U nas w domu zrozumieją, co miałem na myśli. Jest to i zawsze będzie muzyka czeska.

W skład symfonii wchodzą cztery części, z których ta najsłynniejsza i najbardziej charakterystyczna to część czwarta:

I. Adagio – Allegro molto (oparty na rytmach amerykańskich)
II. Largo (melodie czeskie)
III. Scherzo: Molto vivace – Poco sostenuto (melodie czeskie)
IV. Allegro con fuoco

Orkiestracja: 2 flety i pikolo, 2 oboje i rożek angielski, 2 klarnety, 2 fagoty, 4 rogi, 2 trąbki, 2 puzony i puzon basowy, tuba, kotły, triangel, cymbały i oczywiście smyczki.

Bibliografia:

„Słownik Muzyki” pod redakcją Wojciecha Marchwicy, Kraków 2006.
Muzyka, Encyklopedia Audiowizualna Britannica, 2006.
http://ninateka.pl/film/oksos-dvorak-wroclaw-muzykoteka
http://mwm.nfm.wroclaw.pl/articles/94-terra-nostra-czyli-symfonia-z-nowego-swiata
http://www.universalmusic.pl/katalog.id_6873.filtr_c.backsite_12
http://classical.salon24.pl/89386,antoni-dworzak-w-nowym-swiecie

Poprzednie części cyklu: