Mity i Legendy#2: Blemmjowie

W drugim odcinku naszego cyklu poświęconego mitom i legendom przedstawiamy Blemmjowów, mitycznych ludzi bez głowy, którzy występują m. in. w dziełach Pliniusza Starszego, a i współcześni twórcy wykorzystują ich mit.

KTO?: Mitologiczni ludzie bez głowy, z oczami, ustami i nosem na klatce piersiowej.

GDZIE?: Zamieszkiwali Afrykę, choć pojawiają się również wzmianki, jakoby występowali w Ameryce (mowa tu o dziele Waltera Raleigha, gdzie autor nadał im nazwę: Ewaipanoma.

SKĄD?: Pierwsze wzmianki o tym mitycznym ludzie pojawiły się w Historii Naturalnej Pliniusza Starszego. Postacie pojawiają się także w angielskim folklorze.

GENEZA?: Nazwa Blemmyæ pochodzi prawdopodobnie od starożytnego nubijskiego nomadycznego plemienia Blemiów. Grecki geograf Strabon opisywał ich jako lud miłujący pokój, choć w późniejszych wiekach ich siła militarna wzrosła, co doprowadziło do licznych najazdów na Egipt w granicach Imperium Rzymskiego.

Fragment opisu tych stworzeń z dzieła księdza Chmielowskiego:

Naprzód Autor Mela lib; l. cap: 4. rzetelnie i dowodnie pisze, że znajduje się Naród Blemij nazwany, który Isidorus nazywa Lemnios, a ci wszystkę naszyńców ludzi mając figurę i symmetrię, głowy cale nie mają, tylko twarz w pośrodku piersi. Toż świadczy i Salinus starożytny Autor cap. 55, Oczy tym ludziom przypisując na ramionach. Pliniusz zaś, wielki rzeczy naturalnych badacz lib. 5. & 7, nie tylko tenże sentyment de Acephalis, alias bezgłownych ludziach potwierdza, ale też ich niedaleko Troglodytów lokuje w Etyopii, albo w Murzyńskim Państwie. Tym Autorom nie małe powagi swojej przydaje Momentum, oculatus Testis Ś. Augustyn, w tamtej Krainie (będąc Hipponeńskim w Afryce Biskupem stamtąd nie bardzo daleko) peregrynując y Świętej Chrześcijańskiej wiary rozsiewając semina, jako wyraźnie w Kazaniu swoim mianym in Eremo do Braci Augustynianów od siebie fundowanych mówi. Ego jam Episcopus Hipponensis eram, & cum quibusdam servis CHRISTI ad Aethiopiam perrexi, ut eis Sanctum JESU CHRISTI Evangelium praedicarem; & vidimus ibi multos homines ac mulieres capita non habentes, sed oculos grossos fixos in pectore, cetera membra aequa1ia nobis habentes. Tegoż jest zdania i Fulgosus. Podobnym Ludziom Autorowie naznaczają sedes w Scytyi, nie daleko a Ryphaeis montibus. Dionysius nazywa ich Arymaneas, albo Arimannos: Aeschilus Ętymon albo nomenclaturam Imienia ich wywodzi, że się zowią od słów Scythiae Lingvae: Ari, to jest jeden, & Maspos oko: zowiąc ich od Arimaspos, nie żeby mieli jedne oko, ale że będąc główni strzelcy z Łuku strzelając mrużą jedne oko, ale ci podobno cale są inni od tamtych przez Melę, Solina, Pliniusza y Świętego Augustyna opisanych; bo Kraju Pozycja i inna; figura distinctas Gentes pokazują i samego imienia Varietas; po tych Autorach żaden zda mi się o takowych nie świadczy ludziach, lubo dobrze quoad minimas particularitates i Świat zlustrowali. Alias Dwory wielkich Monarchów nie byłyby sine hac raritate, jako nie są bez Murzynów, sąsiadów ut praemititur tych ludzi Bez-Głownych.
Podobno tedy ten Rodzaj ludzi albo wojną sąsiedzką zniesiony, albo powietrzem już po czasach Świętego Augustyna, tych ludzi spektatora zgładzony, albo Monarchowie różni raritatis ergo do swoich rozebrali Dworów. Rację dają Fizycy, że takowa generacya, albo się ex Monstroso partu rozmnożyła, tandem evanuit; albo też że Clima tameczne nie pozwala, aby ludzie mogli głową eminere, ale ją kryją w piersiach. Dobrze by aby wszyscy ludzie głowę z Sercem wraz mieli, aby była concordia cordis & oris, byłby to człek Decorus non monstrosus.

Kultura:

Blemmjowie występują w powieści Valerio Massimo Manfrediego „Wieżą:, gdzie reprezentują negatywną twarz ludzkości, zamieszkującą Saharę.
Występują w powieści Umberto Eco „Baudolino”, gdzie wraz z satyrami zamieszkują Królestwo św. Jana.
Postacie te pojawiają się również u Szekspira m.in w Otello, który opisuje je jako kanibali.
W pierwszej polskiej encyklopedii autorstwa księdza Benedykta Chmielowskiego pojawia się wzmianka o nich. Autor wątpi jednak w ich istnienie.

Bibliografia: