Zapraszamy państwa do zapoznania się z nowym cyklem EMPIRESILESIA.pl poświęconym postaciom z mitów i legend, a także samym podaniom. Mamy nadzieję, że nowy cykl przypadnie czytelnikom do gustu. Zaszczytnym pierwszym mitem niech będzie postać znana z niemieckiego folkloru. Oto Krampus.
KTO?: Krampus – słowo to wywodzi się z staro-wysoko-niemieckiego (najstarszej formy języka niemieckiego) i oznacza pazur (Krampen). Obok Krampusa występuje także wiele innych postaci podobnych pod względem genezy i działalności: Ruprecht, Certa, Perchent, Czarny Piotr, Klaubauf, Pelznickel i Schmutzli.
GDZIE?: Alpy niemieckie i austriackie, w północnych Włoszech, w Chorwacji, w Czechach czy Słowenii.
SKĄD?: Postać ta wywodzi się z austriacko-bawarskiego folkloru alpejskiego.
GENEZA?: Według staroniemieckiej tradycji w dniu św. Mikołaja niemieccy chłopcy otrzymywali prezenty, natomiast dziewczynki otrzymywały je tydzień później – w dniu św. Łucji. Oczywiście według tradycji miano obdarowywać tylko grzeczne dzieci, natomiast te mniej grzeczne miały być nawiedzane przez Krampusa i Ruprechta (pachołka Mikołaja). Po reformacji Marcina Lutera w 1517r. kościół wprowadził tradycję podarków w dniu Bożego Narodzenia. Postać Krampusa miała zaś zjawiać się z Mikołajem i porywać niedobre dzieci do kosza zawieszonego na plecach. Dawniej mieszkańcy wiosek praktykowali pantomimę przebierając się za zwierzęta, mityczne postacie i dzikich ludzi i odbywali barwne korowody, dając początek archetypom dzisiejszego Krampusa i innych nadnaturalnych stworzeń.
TRADYCJA?: Krampusnacht – Krampus miał odwiedzać „niegrzeczne” dzieci w noc poprzedzającą 6 grudnia. Inną tradycją związaną z tą postacią jest Krampuslauf, czyli uliczny bieg, kiedy to ludzi uciekają prze tym demonem. Krampuskarten, zaś to świąteczne kartki pocztowe z wizerunkiem Krampusa i pozdrowieniem: Grüß Vom Krampus. Kartki te cieszyły się ogromną popularnością przede wszystkim w XIX wieku.
WYGLĄD?: Krampus był istotą antropogeniczną (niekiedy był człowiekiem przebranym w skórę kozy lub owcy, z drewnianą maską (z drzewa lipowego) na głowie z rogami i parą dwóch kopyt). Często przedstawia się go na podobieństwo diabła skrzyżowanego z faunem.
Krótki program o Krampusie: Krampus.
Krampus stał w kulturze w opozycji do świętego Mikołaja. Jego wygląd nawiązuje do znanych z greckiej mitologii faunów i satyrów. Kościół katolicki starał się zwalczać tego typu tradycje, jednak w ostatnich latach, czasach rozkwitu folkloru, Krampus odnalazł swoje miejsce w komercjalnej kulturze i stał się magnesem na turystów. Cieszy się też niesłabnącą popularnością w USA.
Krampus przez wieki (za: http://www.krampus.com/who-is-krampus.php)
– 2000 pne – Enkidu towarzysz Gilgamesza z eposu o tym ostatnim, to najwcześniejszy, znany przykład „dzikiego człowieka” w literaturze.
– 600 pne – W Księdze Daniela pochodzącej ze Starego Testamentu, król Nabuchodonozor II został ukarany przez Boga za swą pychę i zamieniony w dziką bestię.
– 217 pne – Saturnalia były świętem poświęconym bogowi rolnictwa – Saturnowi w starożytnym Rzymie. Świętowano, obdarowywano się wtedy prezentami, a niewolnicy i ich panowie bawili się razem.
– po 4 wiek ne – liczne germańskie plemiona (jak Goci i Wandale) konwertują się na chrześcijaństwo; powoli stare pogańskie wierzenia zostają zepchnięte w małe górskie wioski i enklawy, gdzie penetracja kościoła jest utrudniona.
– 1250 ne – Konungs skuggsjá (Król Lustro – norweski tekst edukacyjny, służący do nauczania króla), zawiera wzmiankę o dzikim człowieku pokrytym włosiem.
– 17 wiek – Rycerz Rupert pojawia się jako jedna z figur podczas procesji w Nurnburgu.
– 1810 -Bracia Grimm rozpoczynają zbieranie i publikację opowieści opartych na niemieckim folklorze.
– Wczesne lata 19 wieku – Świąteczne kartki z Austrii, Niemiec i innych państw Europy zawierają obrazy i pozdrowienia od Krampusa i innych pomocników Św. Mikołaja.
– Wczesne lata 19 wieku – Niemieccy imigranci w Stanach Zjednoczonych popularyzują postać Krampusa i Pelznickel w Pennsylvanii, Maryland i między innymi Indianie.
– 2004 ne – Magazyn Blab! Magazine publikuje serię Devil In Design, gromadząc kartki w stylu vintage z wizerunkami Krampusa z XIX wieku. Książka ta cieszy się duża popularnością w USA.
– 2007 ne – Amerykańska telewizja w serialu Supernatural pokazuje postać Krampusa.
– 2009 ne – Amerykański satyryk Stephen Colbert zostaje odwiedzony przez Krampusa w telewizyjnym show: The Colbert Report.
– 2013 ne – Krampus pojawia się w popularnej animowanej serii: American Dad.
Kultura:
- Film – Krampus. Duch Świąt (2015).
- Kartki pocztowe i świąteczne.
- Świąteczne parady.
- Komiks – KRAMPUS! autorstwa: Brian Joines i Dean Kotz.
Bibliografia:
- http://news.nationalgeographic.com/news/2013/12/131217-krampus-christmas-santa-devil/
- https://en.wikipedia.org/wiki/Krampus
- http://https://de.wikipedia.org/wiki/Krampus
- www.nto.pl/serwisy/heimat/art/4467639,o-mikolaju-i-zlym-krampusie,id,t.html
- http://www.krampus.com/index.php
- http://ciekawe.org/2015/12/04/krampus-swiety-mikolaj-ktorego-wolelibyscie-nie-spotkac/
- http://www.npr.org/2011/12/10/143485735/naughty-or-nice-krampus-horror-for-the-holidays
Copyright ©http://empiresilesia.pl
