Podróże z żartem: Bukowina Północna i Besarabia

Tragedia konfliktu pomiędzy Federacją Rosyjską a Ukrainą przysłoniła niezaprzeczalne piękno powstałego w 1991 roku kraju. Zaraz po studiach mieliśmy okazję wraz z przyjaciółką z tego kraju zwiedzić fragment Bukowiny i Besarabii, a także poznać ich mieszkańców – dziś przypominamy, że Ukraina to piękny i w kilku miejscach ciągle dziki kraj.

Dane	Czerniowice	Chocim	Kamieniec Podolski
Nazwy	ukr. Чернівці, rum. Cernăuți, ros. Черновцы, jid. טשערנאָוויץ, orm. Չերնովեց, niem. Czernowitz/Tschernowitz	ukr. Хотин, Chotyn, rum. Hotin	ukr. Кам’янець-Подільський, Kamjaneć-Podilśkyj
Powierzchnia	152,753 km²	20,39 km²	27,871 km²
Populacja	265 471	9163	99 046
Kod pocztowy	58000	60000-60005	32300-32318
Tablice rejestracyjne	CE	CE
Obwód	czerniowiecki	czerniowiecki	chmielnicki

Trochę historii…

Bukowina to kraina historyczna położona pomiędzy Karpatami Wschodnimi a środkowym Dniestrem. We wczesnym średniowieczu należała do Rusi Kijowskiej – wtedy też powstały wzdłuż szlaków handlowych osady, które później staną się twierdzami i będą stanowić o sile regionu. W XII i XIII wieku ziemie te weszły w skład Księstwa Halickiego i Halicko-Wołyńskiego. W XIV wieku Bukowina znalazła się w ramach Mołdawii, u jej zarania będąc ośrodkiem władzy – Czerniowce, Suczawa. Przez Bukowinę przebiegały ważne ówczesne szlaki handlowe – jeden wzdłuż Prutu, łączący Ruś Halicką przez Kołomyję i Czerniowce do miast dolnego Dunaju oraz droga mołdawska łącząca Morze Czarne ze środkową i północną Europą, którą wędrowali kupcy słowiańscy, arabscy, żydowscy, ormiańscy. Wtedy też władcy mołdawscy do ochrony tych szlaków zbudowali system warownych klasztorów. W XVI wieku przyszłą Bukowinę opanowali Turcy osmańscy, a w kolejnym wieku Jan III Sobieski przyłączył te tereny do Rzeczypospolitej. Pod koniec XVIII wieku powróciły one z powrotem do Hospodarstwa Mołdawskiego. W 1775 roku na mocy pokoju w Kuczuk Kajnardży większa część Bukowiny przypadła Austrii, która przyłączyła ją do Galicji. W XIX wieku wykształciła się wielokulturowa Bukowina. Po I wojnie światowej i upadu monarchii austro-węgierskiej, cała Bukowina znalazła się w ramach granicznych Rumunii. Po ultimatum wystosowanym przez ZSRR w 1940 roku, Rumunia zmuszona została do odstąpienia Ukraińskiej SRR tej krainy.  

Besarabia graniczy na zachodzi poprzez rzekę Prut z Mołdawią Zachodnią, na północnym zachodzie z Bukowiną, poprzez Dniestr od północy i północnego wschodu z Podolem, zaś od wschodu z Jedysanem. Południową część Besarabii stanowi region Budziaku. Teren Besarabii w średniowieczu wchodził w skład między innymi Rusi Kijowskiej oraz obszaru pod władzą Połowców, następnie należał do Wołoszczyzny i Mołdawii. Wtedy także powstały pierwsze znaczące ośrodki handlowo-obronne: Kilia i Białogród nad Dniestrem, Chocim i Kiszyniów. Kolejnymi władcami Besarabii byli Turcy osmańscy, a po nich Rosjanie. Według rosyjskiego spisu statystycznego z 1896 roku Besarabię zamieszkiwało około 920 tys. Rumunów (Mołdawian) (50%), ponadto 380 tys. Ukraińców (20%), 230 tys. Żydów (12%), 155 tys. Rosjan (8%) i około 100 tys. Bułgarów (5%). Niewielkie mniejszości stanowili też Cyganie, Grecy, Ormianie, Serbowie, Niemcy, Polacy, Gagauzi i Turcy. Kraj był zacofany gospodarczo, kulturalnie i społecznie. W 1917 roku Besarabia ogłosiła niepodległość jako Mołdawska Republika Demokratyczna i w czerwcu następnego roku zjednoczyła się z Rumunią.W czasie rządów sowieckich i nazistowskich w Besarabii dochodziło do licznych pogromów. Po rozpadzie ZSRR z Mołdawskiej SRR powstała niepodległa Mołdawia, której terytorium zajmuje 2/3 historycznej Besarabii (bez Naddniestrza). Reszta wchodzi w skład ukraińskich obwodów czerniowieckiego (wschodnia część z Chocimiem) i odeskiego (południowa część z Białogrodem i Izmaiłem).

Ciekawostki

• Bukowina obecnie dzieli się na dwie części – Północną (leżącą na Ukrainie) i Południową (znajdująca się w Rumunii).
• W latach 1849–1918 jako kraj koronny Cesarstwa Austrii, a od 1867 roku w granicach Przedlitawii Austro-Węgier istniało księstwo Bukowiny.
• Stolicę Bukowiny – Czerniowice – w XIX wieku nazywano małym Wiedniem.
• Do II wojny światowej Besarabia była krainą wielokulturową, zamieszkiwaną przez Rusinów, Rumunów, Niemców, Polaków, Żydów, Ormian, Ukraińców, Kozaków a nawet rosyjskich staroobrzędowców.
• Termin „Bukowina” wywodzi się z języków słowiańskich i oznacza obszar zalesiony drzewami bukowymi (бук= buk; -овина= słowiański przyrostek cech.
• Besarabia: rum. Basarabia, tur. Besarabya, ukr. Бесарабія
• Nazwa Besarabii pochodzi od hospodara Mikołaja Aleksandra Basaraba, który przyłączył południe regionu (Budziak) do Wołoszczyzny.
• W Czerniowicach urodziła się Mila Kunis.
• Klapidava było nazwą pierwszej umocnionej osady lub fortecy, która znajdowała się na terenach dzisiejszego Kamieńca Podolskiego i prawdopodobnie zniszczona została przez Hunów.

No to zwiedzamy…

Czernowice

Czerniowice to zaskakująco piękne miasto, dysponujące wieloma zabytkami kościelnymi (niesamowicie kolorowe) i świeckimi. Jednym z najciekawszych budynków w mieście, jest pierwsza murowana cerkiew (z 1767 roku), która tu powstała, a przy tym perła architektury mołdawskiej – Cerkiew Narodzenia Najświętszej Bogurodzicy. Wchodzi ona w skład monasteru Horecza, zbudowano ją na planie trójkonchowym, a jej wystrój jest barokowy. Kościół Najświętszego Serca Jezusa przy ulicy Szewczenka 2a jest zaś kościołem rzymskokatolickim z ciekawymi detalami architektonicznymi. 

Ta neogotycka budowla powstała pod koniec XIX wieku, a wybudowali ją Jezuici. Obecnie mieści archiwum, a okazjonalnie odprawiane są tam msze święte. Synagoga Tempel ukończona została w 1878 roku w stylu mauretańskim, w czasie wojny została wypalona, ale odbudowano ją i w środku umieszczono kino. Sobór Zstąpienia Ducha Świętego powstał w latach 1844–1864, na zlecenie ówczesnego prawosławnego biskupa. Wykorzystano przy tym jeden z niezrealizowanych projektów na sobór św. Izaaka w Petersburgu. Wrażenie robią freski autorstwa Karla Jobsta. Ciekawymi obiektami kultowymi są także kościół ormiańskokatolicki z 1879 roku, kościół rzymskokatolicki św. Antoniego, zwany kolejowym, a także drewniane cerkwie.   

Najważniejszym kompleksem budynków w mieście jest Uniwersytet czyli dawny pałac metropolitów Bukowiny wraz z budynkiem dawnego seminarium i cerkwi seminaryjnej. Wraz z włączeniem Bukowiny do monarchii habsburskiej kościół prawosławny zdecydował się o utworzeniu jednej eparchii ze stolicą w Czerniowcach i podporządkowaniu jej metropolii karłowickiej oraz likwidacji większości klasztorów.

Ciekawymi budynkami w aspekcie historyczno-architektonicznym są kamienice międzynarodowe: modernistyczny Dom Rumuński, neorenesansowy Dom Niemiecki, ukończony w 1905 roku Dom Polski oraz pseudobarokowy Żydowski Dom Ludowy z 1908 roku. Warto zajrzeć do hoteli: Bristol i Palace. Niezwykle ciekawie prezentuje się ratusz miejski stojący na Placu Centralnym. W momencie swojego powstania był on najwyższym budynkiem w Czerniowicach. Kolejnym imponującym budynkiem jest stacja kolejowa. Otwarto ją uroczyście w 1866 roku jako część linii kolejowej łączącej Lwów, przez Stanisławów oraz Kołomyję i Czerniowce. W kolejnych latach otwarto połączenia z Suczawą w Rumunii i Ocnitą w Mołdawii. Obecny wygląd budynek przyjął po przebudowie z początku XX wieku, prowadzonej przez architekta Otto Wagnera.

Niezwykle bogata jest oferta kulturalna miasta. W Czerniowicach istnieje w sumie kilkanaście teatrów muzeów i innych instytucji kulturalnych, takich jak filharmonia. Najbardziej imponującym teatrem jest budynek Teatru Muzyczno-Dramatycznego im. Olgi Kobylańskiej, na którego szczycie znajduje się posąg Melpomeny, a fasadę zdobią popiersia wielkich postaci kultury europejskiej. Warto zajrzeć także do teatru lalek. W mieście istnieje kilka muzeów: krajoznawcze, ludoznawcze, sztuki, historii i kultury żydowskiej, a także muzea dedykowane zasłużonym poetom i literatom.       

Chocim

Chocim w polskiej świadomości historycznej zajmuje szczególne miejsce – jako przedmurze Rzeczypospolitej. Choć sama twierdza należała w różnych okresach do Mołdawii, Polski, Turcji, Rosji, Rumunii i Ukrainy, to dla nas nadal pozostaje symbolem Rzeczypospolitej. Pod murami twierdzy rozegrało się wiele bitew, z czego dla polskiej historii najważniejsze były te zwycięskie z Turkami, w 1621 oraz 1673 roku. W 1812 roku tereny te trafiły pod zarząd carskiej Rosji, a zmiany w technice wojennej spowodowały, że Rosjanie pozostawili twierdzę bez nadzoru. Wkrótce ona i znajdujące się nieopodal miasteczko podupadły. Nie zmieniły tego czasy rumuńskie i ukraińskie. Obecnie Chocim znajduje się na terenie rezerwatu przyrody, dlatego zwiedzając okolicę, nie schodźmy ze ścieżek.   

Usytuowana na wysokim brzegu Dniestru warownia powstała w latach 1325-1380. W czasach księstwa Halickiego zbudowano małą, drewnianą warownię, która w 1199 roku przeszła pod władanie Księstwa Halicko-Wołyńskiego. Pod rządami hospodarów mołdawskich zamek przyjął obecny wygląd. Szczególne zasługi w tym względzie miał Stefan III, który przekształcił zamek w swoją siedzibę. W 1538 roku polska armia pod dowództwem hetmana Jana Tarnowskiego zajęło zamek i od tego czasu Chocim stał się jednym z synonimów polskich kresów wschodnich i symbolem potęgi militarno-gospodarczej Rzeczypospolitej szlacheckiej. 

Zwiedzanie zaczynamy na parkingu okupowanym przez sprzedawców cepeliów. Możemy także odwiedzić wątpliwej jakości szalet. Pierwszym prawdziwym punktem zwiedzania zamku w Chocimiu jest tzw. Brama Benderska, a tuż za nią zbudowana dla carskiego garnizonu cerkiew. Po pokonaniu zwodzonego mostu i zakupieniu biletu znajdziemy się na dziedzińcu – typowym dla tego rodzaju budowli wraz ze studnią wyposażoną w kołowrót. Nie jest ona jednak oryginalna – została bowiem zrekonstruowana.  

Zamek tak naprawdę składa się z kilku baszt połączonych murami. W jednej z nich umieszczono wystawę dawnych narzędzi tortur. W niegdysiejszej cerkwi zamkowej połączonej później z dobudowanym budynkiem koszar mieści się niewielki muzeum, prezentujące obiekty z wykopalisk archeologicznych, stroje wojsk garnizonowanych na terenie Chocimia czy kilka obrazów pokazujących zamek na przestrzeni wieków. Do zwiedzania udostępniono także podziemia, gdzie można zobaczyć zrekonstruowane przykłady dawnych maszyn oblężniczych.     

Niestety nie udostępniono zwiedzającym północnej części twierdzy – Baszty Piwnicznej oraz tak zwanego Pałacu Komendanta. Od północy można opuścić teren twierdzy przez malowniczą Bramę Jasską. 

Chocim to obecnie niewielkie miasteczko, zupełnie w cieniu metropolii, jaką jest Kamieniec Podolski. Pierwsza stała osada powstała w tym miejscu około XI wieku i szybko zyskała na znaczeniu, profitując z bliskości ważnej twierdzy. Wraz z upadkiem znaczenia zamku, także miejscowość wyludniła się i podupadła. 

Kamieniec Podolski

Kamieniec Podolski to obecnie średnie miasto liczące około 100 000 mieszkańców o akademicko-przemysłowym charakterze, jest także siedzibą administracyjną rejonu kamienieckiego. W mieście działa Narodowy Uniwersytet im. Iwana Ohijenki oraz Państwowy Uniwersytet Rolniczo-Techniczny. Miasto samo w sobie jest zabytkiem – miejscem styku wielu kultur: litwińskiej, polskiej, osmańskiej, ormiańskiej, kozackiej, tatarskiej, rosyjskiej. Przez wieki Kamieniec Podolski, dzięki naturalnemu biegowi rzeki Smrotycz stanowił doskonały punkt obronny. Prawa miejskie otrzymał w 1432 roku, a aż do 1790 roku miasto było podzielone na trzy dzielnice o własnych samorządach:

• ruską,
• polską,
• ormiańską.

Ludność wyznania mojżeszowego miała zakaz osiedlania się w Kamieńcu, a jej tradycyjne funkcje handlowo-pieniężne przejęli Ormianie.

Miasto podzielone jest na Stare i Nowe Miasto. Nowe Miasto zostało zbudowane w XIX wieku przez carskich Rosjan – dysponuje zacienionymi bulwarami, secesyjnymi kamieniczkami i sporą ilością skwerów i parków. Most Nowoplanowski ukończono w 1874 roku i do dzisiaj robi wrażenie – liczy 136 metrów długości i znajduje się 38 metrów nad rzeką, opierając się na sześciu kamiennych filarach.

W centrum Starego Miasta znajduje się dawny rynek polskiej społeczności Kamieńca Podolskiego, gdzie stoi barokowo-renesansowy ratusz z elementami empire, zbudowany na gotyckich fundamentach. Warto spojrzeć w górę i zobaczyć zwieńczenie wieży ratuszowej – tak zwane złote słońce czyli herb województwa podolskiego oraz arkady, z których w dawnych czasach odczytywano wyroki sądu miejskiego.

Kamieniec Podolski ze względu na swoje położenie dysponuje niezwykłym bogactwem zabytków sztuki sakralnej dużej części wyznań występujących w Europie. Katedra świętych Piotra i Pawła jest obecnie katolickim kościołem parafialnym. Wybudowano ją pierwotnie jako świątynię gotycką, jednak z czasem uzyskała elementy barokowe i renesansowe, ale jej najciekawszym elementem są pozostałości po dawnym meczecie. W okresie, kiedy Turcy osmańscy rządzili tymi obszarami, przemianowali oni ten kościół właśnie na meczet. Dziś pozostał po nim 33-metrowy minaret, na szczycie którego po pokoju karłowickim umieszczono figurę Matki Boskiej, w środku świątyni znajduje się zaś minibar czyli muzułmańska kazalnica. Przez pewien okres w czasach sowieckich miesiło się tutaj nawet muzeum ateizmu. W 1990 roku świątynia z powrotem trafiła do diecezji kamieniecko-podolskiej. Wejścia do niej strzeże Brama Tryumfalna zbudowana w 1781 roku z okazji wizyty króla Stanisława Augusta. Nieopodal znajduje się cmentarz, gdzie znajdziemy między innymi taki kwiatek dawnej polszczyzny:

Tu leży Konstancja urodzonego Xawerego Lachowieckiego żona 1831 R cholera umarła

Kościół świętego Mikołaja i klasztor dominikanów to kolejne ciekawe zabytki sakralne w mieście. Późnobarokowe zabudowania mieszczą się na południe od Rynku Polskiego i także dzisiaj odbywają się w nich nabożeństwa i msze w języku polskim. Niezwykle ciekawie prezentuje się historia niewielkiego, barokowego kościółka tryniatarzy, który obecnie służy grekokatolikom.  

Katedra ormiańska pod wezwaniem świętego Mikołaja jest ruiną. W XVII wieku została ona zniszczona przez Turków, a w kolejnym wieku Ormianie ją odbudowali. Po II wojnie światowej Sowieci wysadzili ją w powietrze. Pozostały po niej jedynie ruiny, a także brama i dzwonnica. Nie należy także zapominać o otoczonej murem, a znajdującej się w dzielnicy ruskiej cerkwi mołdawskiej. Generalnie w Kamieńcu Podolskim co chwilę spotykamy kościółki i inne budowle sakralne. Malowniczo położona jest drewniana cerkiew w jarze rzeki Smrotycz na terenie wsi Karwasary. 

Gwoździem programu zwiedzania Kamieńca Podolskiego jest zamek. Królował on i króluje do dzisiaj na Kamieńcem Podolskim i stanowi jego największą atrakcję. Prowadzi do niego Most Turecki, do dzisiaj wykorzystywany w ruchu samochodowym. Po jego pokonaniu i zakupie biletów, można w końcu zwiedzić twierdzę, która z zewnątrz prezentuje się naprawdę imponująco. Zwiedzamy więc mury, baszty, kryte ganki miedzy basztami, kazamaty z … manekinami w strojach z epoki, muzeum umieszczone w dawnym więzieniu. Fortyfikacje Nowego Zamku zbudowane według projektu Christiana Dahlke były ostatnia próbą przywrócenia blasku i znaczenia kamienieckiej twierdzy. Dzisiaj stanowią doskonały punkt widokowy na zamek.

Ciekawym przeżyciem jest kolejka tyrolska kursująca nad kanionem rzeki Smotrycz. Jeśli ktoś nie ma ochoty na przejazd może przespacerować się Nowym Mostem. Obie możliwości pozwolą przedostać się z od osiedla Nowy Plan, gdzie znajduje się dworzec autobusowy do Starego Miasta.

Nie do ominięcia są także pozostałości po fortyfikacjach miejskich: Brama Polska, Brama Ruska, Baszta Kuśnierska, Baszta Ślusarska, Baszta Batorego, Baszta Wietrzna, Baszta Janczarska, Most Turecki, Brama Miejska, Wielki Szaniec. Ciekawe pod względem architektoniczno-koncepcyjnym są dwie pierwsze bramy – były one bowiem połączone ze specjalnym systemem hydrologicznym, którego zadaniem było spiętrzenie wody w wąwozie rzeki Smrotycz, a tym samym odcięcie miasta od stałego lądu.   

Kamieniec Podolski to miasto o wielowiekowej, różnorodnej kulturowo historii, gdzie można odnaleźć olbrzymia ilość detali architektonicznych, widoków, miejsc ważnych dla historii kilku narodów. To także miasto, gdzie jakby czas się zatrzymał, a jego mieszkańcy z utęsknieniem czekają na turystów, którzy wnoszą koloryt do smutnego żywota. Sam Kamieniec jest do tego doskonale przygotowany, gdyż dysponuje dobra baza noclegowo-usługową. Miasto pod piękna fasadę, kryje jednak powolny rozpad, twierdza powoli się rozpada i brak środków na jej renowację, budynki w mieście także powoli odczuwają upływ strumienia wieków, choć należy podkreślić, że wiele zostało starannie odnowionych. Dziś to wszytko nieważne, gdy na Ukrainie szaleje wojna, ale liczmy, że po niej Ukraińcy odbudują swój kraj, a także zabytki, bo one naprawdę na to zasługują.

Co jeszcze widzieliśmy w okolicy?

Na pewno trzeba zobaczyć Dniestr, jedną z ostatnich wielkich dzikich rzek w Europie, która liczy 1362 kilometrów długości i płynie od Karpat Wschodnich do Morza Czarnego. Malownicza dolina rzeki nawet dzisiaj zachwyca naturalnością ukształtowania terenu i dzikością. Drugą rzeką, która trzeba zobaczyć na własne oczy jest Prut. Ma on długość 953 kilometrów i płynie od Czarnohory do Dunaju. 

Copyright ©http://empiresilesia.pl

Rulez260

• E-mail
|
• Więcej postów(476)