Perry Rhodan – największa seria sci-fi na świecie

Mimo że powieści zeszytowe nie zostały wymyślone w Niemczech, to właśnie tam cieszą się od lat 50. XX wieku największą popularnością. Do dzisiaj wydawane są dziesiątki serii romansów, horrorów, westernów, sci-fi i fantasy. Jedna z nich wybija się ponad inne. To seria, z której wyrosło wielkie, jedyne w swoim rodzaju uniwersum, z którym pod względem wielkości i ilości pomysłów nie może konkurować absolutnie nic, co dotychczas napisano.

Zeszytowa seria przygód Perry’ego Rhodana to prawdziwie gigantyczne przedsięwzięcie, choć niewiele wskazywało na to, że tak się stanie. O ogromie świata niech zaświadczy kilka liczb:

pierwszy numer pojawił się 8 września 1961 roku i od tego czasu w cotygodniowych odstępach seria ukazuje się nieprzerwanie;
w 2019 roku średni nakład jednego zeszytu wynosił 60 000 egzemplarzy;
do dzisiaj ukazało się ponad 3100 zeszytów liczących grubo ponad 200 000 stron – w sumie ponad 540 000 000 znaków, co czyni ją największą nadal tworzoną historią literacką w dziejach słowa pisanego;
sprzedano ponad 1 000 000 zeszytów, z których dałoby się ułożyć wieżę o wysokości 500 kilometrów (zeszyty liczą zaledwie około 5 milimetrów grubości), a przy średniej wadze 100 gram powstałby stos liczący 100 000 ton;
istnieje 5000 e-booków rozgrywających się w świecie Rhodana, sprzedawanych rocznie w liczbie 1 000 000 000 egzemplarzy;
oprócz Niemiec, Austrii i Szwajcarii zeszyty o przygodach Rhodana wydaje się w Brazylii, Chinach, Francji, Włoszech, Japonii, Rosji, Czechach i Holandii;
istnieje kilkanaście spin-offów serii;
wydano kilkadziesiąt osobnych książek, audiobooków, komiksów dziejących się w uniwersum Perry’ego Rhodana;
powstały 3 gry komputerowe, w tym pierwsza jeszcze na konsolę Atari 2600;
nakręcono kilka filmów;
stworzono niezliczone ilości projektów fanowskich, gier planszowych, role-play i karcianek, setki tysięcy koszulek, figurek itd.

Czym jest ten cały Perry Rhodan? Początkowo dwóch autorów powieści fantastycznych, Karl-Herbert Scheer oraz Clark Darlton, planowało stworzyć niewielką serię powieści fantastycznych obliczoną na parę kilkunasto stronicowych zeszytów. Pierwszy z nich ukazał się w drugiej połowie 1961 roku pod tytułem Unternehmen Stardust. Wydawnictwo Moewig-Verlag, starając się wykorzystać światowe zainteresowanie sprawami kosmosu i rywalizację między USA a Związkiem Radzieckim, postanowiło wydać coś, co działoby się w kosmosie. Wkrótce seria przerodziła się w próbę całościowego opisania możliwej przyszłości ludzkości, nowych technologii, podboju kosmosu czy nawet zmian w budowie biologicznej człowieka. W odróżnieniu od innych serii, w których każdy zeszyt tworzy zamkniętą całość, autorzy Perry’ego Rhodana tworzą coś na wzór serialu, tylko że w formie zeszytowej. Przygody Perry’ego Rhodana podzielone są na tak zwane cykle, czyli liczące po około 100 zeszytów zamknięte historie. Każdy z cyklów rozgrywa się w pewnym przedziale czasowym, a następny dzieje się ileś lat po pierwszym. Obecny cykl rozgrywa się w roku 5858 po narodzinach Chrystusa.

Historia, która zaczyna się w Unternehmen Stardust, rozpoczyna się 19 czerwca 1971 roku, kiedy czwórka astronautów zostaje wystrzelona na pokładzie rakiety „Stardust” w kierunku Księżyca. Dowódcą wyprawy zostaje oficer Perry Rhodan. Po dotarciu na miejsce dochodzi do katastrofy, jednak załodze szczęśliwie udaje się wylądować awaryjnie na Srebrnym Globie. Na miejscu Rhodan odkrywa olbrzymi statek obcej cywilizacji. Arkanidzi, bo taknazywają się obcy, są rasą podobną do ludzi, a nasz protagonista zyskuje przyjaźń dowódcy kosmicznego statku. Przy jego pomocy udaje się Rhodanowi wrócić na Ziemię i zapobiec wybuchowi III wojny światowej oraz połączyć wszystkie narody Ziemi w jeden, a Ziemianie stają się odtąd w galaktyce znani pod nazwą Terranów. Tak rozpoczyna się historia wielkiej, fantastycznej sagi, w której czasie Perry staje się nieśmiertelny (jego proces starzenia zostaje zatrzymany na wieku 39 lat, dzięki technologii obcej cywilizacji, jednak może zginąć w wyniku wypadku lub zabójstwa) i zwiedza dziesiątki planet, poznaje setki ras, przeżywa tysiące najbardziej wymyślnych przygód. Historia Rhodana wydaje się nie mieć końca, a rozmiary świata stworzonego na przestrzeni 60 lat imponują.

Saga o Perrym Rhodanie nieodłącznie kojarzy się z serialem Star Trek, który sam w sobie jest imponującą franczyzą. Zarówno w serialu, jak i w jego niemiecko-literackim odpowiedniku przemierzamy niekończące się uniwersum, zamieszkane przez dziesiątki ras, nieraz tak obcych, jak to tylko możliwe. Rhodan u swego boku ma grupę przyjaciół, która raz po raz ratuje go z opresji – przy pomocy intelektu, broni lub zwyczajnego farta. I jak to w dobrej sci-fi bywa, dialogi pomiędzy protagonistami są zabawne, a zarazem niepozbawione uszczypliwości i nawiązań do dzisiejszej kultury. Kosmologia Rhodana opiera się na paralelnym świecie względem naszego uniwersum. W tym świecie Atlantyda istniała, a superinteligencja o nazwie „ES” stara się, aby we wszechświecie nastąpił pokój. Ważną rolę w uniwersum odgrywa rozwój techniki oparty na obecnym stanie wiedzy, choć poszczególni autorzy często tworzą odrębne, dość fantastyczne teorie.

Pisaniem kolejnych numerów, a także osobnych książek, słuchowisk i e-booków zajmuje się całe grono wyspecjalizowanych rzemieślników, którzy raz w roku spotykają się w siedzibie wydawnictwa, aby omówić plany na kolejny rok wydawniczy. Wśród autorów, którzy na przestrzeni lat tworzyli serię, znaleźć można wiele uznanych dla niemieckojęzycznej fantastyki pisarzy, w tym znanego także w Polsce Andreasa Eschbacha. Nad całością przedsięwzięcia czuwa specjalny zespół redaktorów, który stara się, aby każdy kolejny zeszyt nie był plagiatem, a każda historia była oryginalna, co przy ponad 3100 już wydanych jest zadaniem doprawdy trudnym.

W Niemczech i Austrii odbywają się regularne konwenty fanów serii, a w sieci istnieją liczne grupy dyskusyjne. Fandom zbudowany wokół serii jest ogromny i można go śmiało porównać do światowych fenomenów Star Wars i Star Treka.

Wydawałoby się, że osoby chcące wkroczyć w świat Rhodana czeka zadanie ponadprzeciętne – przeczytanie ponad 3000 66-stronicowych zeszytów. Nic bardziej mylnego. Każdy cykl tworzy osobną całość, dzięki czemu czytelnik może rozpocząć przygodę ze światem Rhodana bez znajomości poprzednich. Ja sam rozpocząłem przygodę z tym bohaterem od 3000 numeru. Ot pomyślałem, co mi szkodzi, to taka Moda na sukces, tylko że w kosmosie. Jakże się pomyliłem. Świat Rhodana fascynuje od pierwszej strony. Nie chodzi tu nawet o sam poziom literacki, ale ogrom wizji, który obejmuje przecież tysiące lat. Na coś takiego porwał się chyba jedynie nieodżałowany Frank Herbert ze swoją sagą o pustynnej planecie Arrakis. Oczywiście przy tak ogromnej serii, produkowanej niemal taśmowo, zdarzają się literackie niewypały, ale większość zeszytów trzyma równy poziom. Jeśli zaś coś będzie niejasne, zawsze można zajrzeć do Perrypedii, która w tej chwili liczy więcej haseł niż narodowe Wikipedie Mongolii, Nepalu czy Islandii. Warto zaznaczyć, że seria, która powstaje tyle lat, sama w sobie stała się świadkiem swoich czasów, a wydarzenia z naszej rzeczywistości, takie jak rywalizacja Związku Radzieckiego z Zachodem, anarchia i wolność lat 70. XX wieku lub zamachy terrorystyczne mają swoje odbicie w uniwersum.

Na uniwersum Rhodana oprócz zeszytów, słuchowisk, książek, planszówek, gier RPG oraz komiksów i gadżetów składają się także filmy i gry komputerowe. Pierwszy film w tym świecie pojawił się w 1967 roku pod tytułem Perry Rhodan – SOS aus dem Weltall, a jego fabuła – mocno krytykowana przez fanów serii – opierała się luźno na 3 pierwszych zeszytach. Ewenementem na skalę światową pozostaje fanowski projekt Atlan – Der Einsame der Zeit, który powstawał przez 30 lat, a premierę miał w 2007 roku.

Perry Rhodan to prawdziwy fenomen wydawniczy. Największa, najdłuższa i najlepiej sprzedająca się fantastyczna seria literacka na świecie. I mimo że jedne cykle są lepsze, a inne gorsze, to świat wykreowany w latach 60. XX wieku nadal cieszy się wielką popularnością, a kolejne zeszyty znikają z półek niczym ciepłe bułeczki.

Artykuł ukazał się również w: