Wojna angielsko-zanzibarska uważana jest za najkrótszy konflikt w historii wojen. Według historyków trwał zaledwie 38 minut, a pochłonął aż około 500 istnień ludzkich.
TŁO
Konflikt angielsko-zanzibarski wpisuje się w szerszy kontekst rywalizacji niemiecko-brytyjskiej we wschodniej Afryce. Niemieckie wpływy na Zanzibarze, zwanym kluczem do Afryki Wschodniej były duże, o czym zaświadcza fakt, że w latach 60. XIX wieku, aż 20% wymiany handlowej z tą wyspą znajdowało się w rękach niemieckich kupców. Powstanie w 1885 roku Niemieckiej Afryki Wschodniej w znaczny sposób uderzało w stare imperia kolonialne i naruszało dotychczasowe status quo. Warto dodać, że 7 sierpnia 1885 roku pięć cesarskich okrętów wojennych dowodzonych przez komodora Paschena z rozkazu Bismarcka ostrzelało pałac sułtański sułtana Zanzibaru i tym samym zmusiło go do uznania utworzonego przez Niemców, także na posiadłościach zanzibarskich Schutzgebiete. Układ z 1886 roku (zwany Zanzibar-Helgoland) oddawał we władanie sułtana jedynie wyspę Zanzibar, Pembę i Mafie oraz liczący prawie 1000 km długości pas wybrzeża o szerokości do kilkunastu-kilometrów. Olbrzymi płaskowyż wschodnioafrykański, dotychczas znajdujący się we władaniu sułtanów Omanu i Zanzibaru został podzielony między Niemcy a Wielką Brytanię. Niemcy zrzekali się praw do wyspy, dzięki czemu Wielka Brytania objęła ja nieformalnym protektoratem, pozostawiając jednocześnie u władzy sułtanów.
25 sierpnia 1896 roku zmarł piąty sułtan Zanzibaru i władca Omanu – Sajjid Sir Hamad ibn Suwajni al-Busa’idi, według jednej z teorii otruty przez Sajjida Chalida ibn Barghasz al-Busa’idi, który w wyniku przewrotu zajął pałac sułtański i ogłosił się władcą wyspy Zanzibar. Powszechnie uważano go za stronnika Niemiec, w przeciwieństwie do zmarłego sułtana, którego w kraju postrzegano, jako marionetkę Brytyjczyków. Wielka Brytania, której wpływy na Zanzibarze nadal były olbrzymie, popierała z kolei Hammuda ibn Muhammada al-Busa’idi, którego z kolei brytyjski konsul na Zanzibarze Basil Cave wyznaczył na króla i kontynuatora probrytyjskiej polityki. Cave po skontaktowaniu się z władzami w Londynie i otrzymaniu od nich pełnych pełnomocnictw skierował do ibn Bargasza ultimatum, którego ważność upływała 27 sierpnia o godzinie 9:00 ranu czasu lokalnego.
Odpowiedź lorda Salisbury na telegram Basila Cave odnośnie ultimatum przedstawionego w ich mniemaniu uzurpatorowi. You are authorised to adopt whatever measures you may consider necessary, and will be supported in your action by Her Majesty’s Government. Do not, however, attempt to take any action which you are not certain of being able to accomplish successfully. |
PRZYGOTOWANIA DO STARCIA
Chalid ibn Barghasz nie zamierzając ugiąć się przed groźbami brytyjskiego rządu zgromadził w okolicach pałacu sułtańskiego prawie 3000 wiernych sobie wojowników, straży przypałacowej, a także uzbrojonych niewolników i służby. Siły te zabarykadowały się w pałacu. Dysponował także jachtem sułtańskim HHS Glasgow. Przewaga Brytyjczyków była jednak olbrzymia. Angielska eskadra złożona z pięciu okrętów ustawiła się naprzeciwko pałacu, biorąc w kleszcze jednocześnie jacht sułtański. W urzędzie celnym garnizonował już w tym czasie 900-osobowy oddział zanzibarskich askarysów. Ponadto desantowano 150-osobowy oddział piechoty morskiej.
38-MINUTOWA WOJNA
Mimo powtórzenia żądań brytyjskich, sułtan po raz drugi odmówił odpowiedzi. W związku z tym o godzinie 9:02 angielskie okręty rozpoczęły ostrzał pałacu sułtańskiego. Przestarzała artyleria zanzibarska szybko została zniszczona, podobnie jak HHS Glasgow. Ostrzał uszkodził także dwie inne jednostki znajdujące się w porcie. Pod wpływem ognia brytyjskiego z morza, a także z lądu pałac sułtański – zbudowany z drewna – szybko zajął się ogniem, a gdy ibn Bargasz zdał sobie sprawę z tego, że konstrukcja grozi zawaleniem, zdecydował się zdjąć flagę zanzibarską z masztu, co równało się poddaniu. Brytyjski ostrzał zakończył się o godzinie 9:40.
BILANS
Spodziewając się rychłej porażki, ibn Bargasz uciekł z pałacu i schronił się w niemieckim konsulacie (Niemcy umieścili go później w swojej kolonii w Tanganice. Po I wojnie światowej internowano go na Seszelach i Świętej Helenie. Po powrocie do Afryki mieszkał, do śmierci w 1927 roku, w Mombasie). Straty zanzibarskie wyniosły prawie 500 wojowników oraz cywilów, którzy śmierć ponieśli głównie w okolicach oraz samym pałacu. Siły brytyjskie nie utraciły żadnego człowieka, 1 podoficer został ranny. Tego samego dnia nowym sułtanem ogłoszony został Hammud ibn Muhammad. Oficjalnie wprowadził się do pałacu dopiero 31 sierpnia. Szybko zniósł niewolnictwo, aby przypodobać się tym, którzy wynieśli go na tron. Na Zanzibar narzucono kontrybucję w wysokości 300 tys. rupli, co stanowiło żołd wypłacony marynarzom, koszty amunicji i węgla, zużytych przez okręty angielskie w czasie operacji.
Copyright ©http://empiresilesia.pl
