Das Boot to jeden z najlepszych filmów wojennych jakie kiedykolwiek nakręcono. Doskonała muzyka, zdjęcia, gra aktorska. Poczucie wszechobecnej klaustrofobii i zagrożenia zostały oddane tak wiernie, że aż trudno uwierzyć, że dzieło Wolfganga Petersena to film, a nie dokument.
Podstawą do stworzenia tego filmy była książka niemieckiego pisarza i malarza
Przymiarki do nakręcenia filmu na podstawie książki Buchheima trwały już od 1976 roku, a pod uwagę brano szereg utalentowanych reżyserów, takich jak Don Siegel, który nakręcił miedzy innymi Brudnego Harry’ ego czy Inwazję porywaczy ciał. Ostatecznie zdjęcia rozpoczęto w 1979 roku i trwały one aż dwa lata.
17 września 1981 roku film Das Boot (Okręt) miał premierę i odniósł duży sukces. W wersji kinowej trwał on 149 minut, natomiast w reżyserskiej aż 209 minut. Jeszcze dłuższa okazała się wersja tak zwana uncut licząca 293 minut. Budżet filmu wyniósł ogromną jak na ówczesne, niemieckie warunki sumę 32 000 000 marek (14 000 000 $, równowartość dzisiejszych 29 000 000€), zarabiając w światowych kinach $84 970 337, a z dystrybucją na nośnikach 225 000 000$. Do dzisiaj Das Boot to jeden z najdroższych filmów niemieckiej kinematografii.
Dla Wolfganga Petersena, który dotychczas kręcił głównie filmy telewizyjne Okręt stał się przepustką do międzynarodowej kariery, która trwała aż 2006 roku i przyniosła takie hity jak Troja, Posejdon, Gniew Oceanu, Epidemia, Na linii ognia, Air Force One, a także filmy ambitne jak Niekończąca się historia i Mój własny wróg. Więcej filmów Petersen nie nakręci, gdyż zmarł w 2022 roku.
Niezwykła sugestywność niemieckiego filmu jest w dużej części zasługą świetnej pracy kamery, za którą odpowiedzialny był Josta Vacano, który też całkowicie zasłużenie otrzymał za ten film nominację do Oscara. Vacano współpracował z Petersenem także przy wcześniejszych filmach niemieckiego reżysera, a także do nakręconego już po sukcesie Okrętu niezapomnianego eposu fantasy na podstawie powieści Michaela Ende czyli Niekończącej się opowieści.
Vacano zdobył rozgłos zdjęciami do filmu Volkera Schlöndorffa i Margarethe von Trotta Utracona cześć Katarzyny Blum na podstawie podstawie powieści Heinricha Bölla. Później operator współpracował z holenderskim reżyserem Paulem Verhoevenem, przy takich znanych filmach jak Żołnierz Orański (1977), Ślepy traf (1980), RoboCop (1987), Pamięć absolutna (1990), Showgirls (1995), Żołnierze kosmosu (1997) i Człowiek widmo (2000). Co ciekawe Vacano jako pierwszy w Europie użył Fujicolor A250 do kręcenia swojego filmu.
Także pozostała część ekipy filmowej wykonała kawał świetnej roboty – scenografia zaprojektowana przez Rolfa Zehetbauera do dzisiaj robi wrażenie, a na szczególne uznanie zasługuje muzyka skomponowana przez Klausa Dooldingera, z jednym z najbardziej charakterystycznych motywów przewodnich w historii kina.
Zdjęcia do filmu powstały na Morzu Północnym oraz Oceanie Atlantyckim. Część z nich nakręcono także we Francji (La Rochelle), Hiszpanii (Vigo) i oczywiście w Niemczech (Jezioro Bodeńskie, Geiselgasteig i Hamburgu). Resztę kręcono w bawarskim studiu należącym do Bavaria Film / Radiant Film GmbH / Süddeutscher Rundfunk (SDR). Wybudowano tam mały staw o głębokości 5 metrów, gdzie nagrywano fragmenty z modelem okrętu podwodnego, takie jak wybuchy bomb głębinowych czy momenty sztormu.
Ten dramat wojenny ukazuje losy załóg niemieckich okrętów wojennych w czasie bitwy o Atlantyk. Mamy rok 1941 pierwszy, a więc apogeum, a zarazem początek końca zwycięskiego pochodu niemieckiej broni podwodnej w działaniach przeciwko alianckiej flocie. Fabułę osnuto wokół rejsu patrolowego U-96 po wodach Atlantyku. Jego dowódca jest bohater wojenny przezywane przez załogantów Der Alte – Stary (grany przez fenomenalnego Jürgena Prochnowa). Załodze towarzyszy młody i pełen entuzjastu korespondent wojenny porucznik Werner (Herbert Arthur Wiglev Clamor Grönemeyer), którego celem jest opisanie życia na morzy dzielnych bohaterów III Rzeszy. Długi, monotonny rejs po Atlantyku przerywa jedynie chwila ataku. W końcu kapitan otrzymuje rozkaz udania się do portu La Spezia we Włoszech przez Cieśninę Gibraltarską, rojącą się od angielskich statków wojennych. W hiszpańskim porcie Vigo z internowanej niemieckiej jednostki handlowej udaje się załodze U-96 pobrać zapasy. Próba przedarcia przez cieśninę kończy się porażką, a okręt jest ciężko uszkodzony ledwo dopływa do La Rochelle we Francji. Film kończy się scena bombardowania francuskiego portu i zatopieniem zacumowanego okrętu.
Film stara się przedstawić dwoistość postaw wśród niemieckich żołnierzy, w tym przypadku doświadczonych marynarzy Kriegsmarine. Przed wyruszeniem w wielotygodniowy rejs piją więc i bawią się, a w czasie rejsu słuchają angielskich piosenek i śmieją z przemówień wodza. Z drugiej strony prezentują heroiczne postawy. Z drugiej strony mamy fanatyczny narybek – młodych podwodniaków, przesiąkniętych na wskroś ideologia nazistowską. Warto dodać, że służba na U-bootach była służbą niemal straceńczą. Z 830 nazistowskich okrętów podwodnych zatonęło aż 784, co stanowiło 94% wszystkich U-bootów. Nuda i monotonność rejsu przerywane są sporadycznie przez wydarzenia wojenne, które często oznaczały koniec tak dla okrętu, jak i jego załogi.
Oprócz Prochnowa (propozycje zagrania kapitana otrzymał także Rutger Hauer) i Grönemeyera, także pozostała część aktorów dała popis swoich umiejętności: Klaus Wennemann (grający głównego mechanika Fritza Grade), Erwin Leder (grający mechanika Johanna), czy Heinz Hoenig (grający radiooperatora Hinricha).
Das Boot to film nie tylko wojenny, ale przede wszystkim dramat psychologiczny. Losy załogi zamkniętej w metalowej puszce pod powierzchnią wody narażonej na nieustannie zagrożenie. Te film jest opowieścią o ludziach żyjących pod permanentnym stresem i presją.
Das Boot to jeden z najlepszych filmów wojennych jaki kiedykolwiek nakręcono. Został on nominowany do Oscarów w 6 kategoriach (najlepszy reżyser – Wolfgang Petersen, najlepszy scenariusz adaptowany – Wolfgang Petersen, najlepsze zdjęcia – Jost Vacano, najlepszy dźwięk – Mike Le Mare, Milan Bor, Trevor Pyke, najlepszy montaż Hannes Nikel, najlepszy montaż dźwięku – Mike Le Mare), a także do innych światowych nagród BAFTA czy Japońskiej Akademii Filmowej.
©http://empiresilesia.pl
