Historia

Historia śląskiej linii rodu von Gaschin

Pochodzenie rodu von Gaschin i jego powiązania ze Śląskiem, a w szczególności ich wywód heraldyczny, są nie do końca znane. Według informacji zawartych w herbarzu Leszczyca wywodzili się oni od Markomanów z rodu Velenów, którzy około 1200 roku przybyli w okolice Wielunia i nazwisko swe przejęli od pobliskiej miejscowości Gaszyn.

Herb tego szlacheckiego rodu przedstawia tarczę podzieloną na cztery pola. W pierwszym z nich – niebieskim – znajduje się lew z koroną. Drugie pole – złote – stanowi czarny orzeł z koroną. W trzecim – złotym – znajdują się zaostrzone szpice, z których środkowa dotyka brzegu pierwszego pola. Tych siedem szpic uformowanych jest piramidalnie tak, że największa z nich znajduje się w środku, a pozostałe tracą na wysokości i szerokości, począwszy od środka, aż na zewnątrz do krawędzi pola. Czwarte pole – niebieskie – przedstawia dwa złote koła z ośmioma szprychami. Koła te umieszczone są ukośnie w lewym kierunku i znajdują się jedno pod drugim. W środek tego herbu wkomponowane jest piąte pole – czerwone – przedstawiające srebrną poprzeczną belkę pokrytą podwójną czerwoną różą.

Von Gaschinowie swoją majętność zawdzięczają koligacjom małżeńskim z rodem Clemów, który to z kolei był powiązany z czeskim, królewskim rodem Przemyślidów, od których przejęli większość majątków. Na Śląsk Gaschinowie trafili prawdopodobnie już w XV w. Kiedy to weszli w  posiadanie miast Kietrz (główna siedziba rodu) i Olesno.

Melchior Ferdynand urodził się w 1581 roku w Kietrzu, jako syn Melchiora Borromusa von Gaschin i Anny Marii von Oppersdorf. 13 marca 1631 za 24 tysięcy talarów zakupił dobra żyrowskie, w skład których, wchodziły:

– Żyrowa,

– Krępna,

– Jasiona,

– Oleszka.

Dzięki zachowaniu wierności cesarzowi austriackiemu podczas wojny trzydziestoletniej, Gaszynowie prędko awansowali w hierarchii szlacheckiej. W latach 1621 – 1653 otrzymali kolejno:

` od Czechów tytuł baronostwa,

` tytuł dziedzicznych hrabiów austriackich,

` tytuł hrabiów Rzeszy.

W czasie wojny (1618-1648) w Żyrowej stacjonowali żołnierze, a do tego toczyły się w pobliżu walki pomiędzy wojskami saksońskimi i szwedzkimi a cesarskimi. W 1631 roku podczas walk spłonął zamek dawnych właścicieli Żyrowej, od których wioska zyskała nazwę – rodu Zyrowskich. Z zamku pozostały tyko mury, a nowy właściciel odbudował go według nowego konceptu, na styl włoski. Przy wejściu do zamku hrabia kazał umieścić napis: In Concordia fratrum arx suis restaubilitia nepotibus, co oznacza: W zgodzie z braćmi jest ten zamek dla ich wnuków odbudowany. Hrabia Melchior wyrzucił protestanckiego księdza z Żyrowej i już jako katolicki kościół, przekazał parafii Jasiona. W kolejnych latach hrabia kupił, bądź przejął m.in. Porębę, Górę Chełmską (Górę Świętej Anny), Krępnę, Dąbrówkę, Gogolin, Pyskowice, Toszek, Polską Cerekiew, Cisek i Hulczyn. Hrabia miał duże wpływy na austriackim dworze, głównie dzięki wspieraniu katolików w czasie wojny oraz wysoką pozycję na ziemi śląskiej. Był w 1625 roku kanclerzem księstwa opolsko – raciborskiego, w latach 1636 – 1653 był  natomiast starostą tego księstwa. W między czasie pełnił również funkcję starosty hrabstwa kłodzkiego oraz członka rady cesarskiej. Od 1657 do śmierci piastował funkcję prezydenta śląskiej kamery cesarskiej we Wrocławiu. Hrabia w roku 1655 rozpoczął budowę kościoła na Górze Świętej Anny. W tym roku na Górę Chełmską przybyło 22 zakonników franciszkańskich, w tym 13 studentów. Hrabia Melchior Ferdynand zmarł w 1665 w zamku w Polskiej Cerekwi.

Jako że umarł bezdzietnie, włości i majątek odziedziczył bratanek Melchiora – Georg Adam Franz Leopold. Został on najbogatszym magnatem na Górnym Śląsku dołączając do majoratu Hlucin w Czechach. Ten bardzo pobożny hrabia rozbudował kościół na Górze Świętej Anny oraz rozpoczął budowę kalwarii annogórskiej, wzorowanej na Drodze Krzyżowej w Jerozolimie. Kalwaria ta liczyła 33 kapliczki. Jej budowę hrabia powierzył architektowi włoskiego pochodzenia, zamieszkałemu w Opolu Domenicho Sighno, a jej budowę zakończono 24 lipca 1709 roku. Koszt budowy wyniósł niebagatelną wtedy sumę 100000 guldenów reńskich. Piastował on wiele ważnych funkcji w cesarstwie, był tajnym cesarskim radcą, komornikiem, sędzią oraz zarządcą księstw opolskiego i raciborskiego. Ożenił się z Marią von Sarau, a po jej śmierci z Marią von Lobkowitz. W 1695 roku przejął funkcję hetmana. Zmarł 6 października 1719 roku.

Jego spadkobiercą został syn, urodzony w 1681 roku Franz Karl von Gaschin. Ten zmarły w 1733 roku hrabia zostawił po sobie kapliczki w zamku w Zakrzowie oraz odbudowaną plebanię w Żyrowej. Ożenił się w 1708 roku z hrabianką Marią Teresą Guttenstyen. Po jego śmierci władzę na dobrach żyrowsko-cerekwickich (od 2 najważniejszych miejscowości) objął jego brat Johann Joseph von Gaschin. Za jego rządów notuje się pierwsze przejawy schyłku świetności rodu, gdyż jako pierwszy pozbył się części majątku z powodu problemów finansowych. Hrabiowski księgowy zanotował w 1743 roku, że majątek hrabiów w samej Żyrowej wynosił 500 owiec i 15 krów, a pola były obrabiane przez poddanych ze wsi. Johann Joseph rozpoczął budowę murowanego kościoła na Górze Świętej Anny. Karl Ludwig Anton, przyrodni brat Johanna, urodzony w 1691 został kolejnym właścicielem Żyrowej. Jako młodzieniec służył w armii francuskiej. Był aż trzykrotnie żonaty: z Johanne Rosine von Sarau, Anna Sophie von Pottenstein i Marie von Allthon. Po jego śmierci w 1754 roku rządy w Żyrowej przejął jego syn Anton Mocny, zwany tak od ogromnej postury i siły. Jako człowiek silnie wierzący, odnowił kalwarię na Górze Świętej Anny i przeprowadził modernizację kościoła w Żyrowej. Jako wielki koneser sztuki sprowadził do Żyrowej znanego włoskiego malarza Sebastiniego, który został autorem obrazów w ołtarzach bocznych kościoła. W tym czasie na zamek i posiadłość dworską musiała pracować cała wieś.

W latach 1740 – 1742 trwała wojna o Śląsk, pomiędzy Prusami a Austriakami. Na mocy traktatu wrocławskiego z 11 czerwca Śląsk przeszedł pod panowanie Prus. Do roku 1763 o te tereny stoczono jeszcze 2 wojny, ale pozostał on w rękach Prusów. Pod panowaniem Austriackim Śląsk był zacofaną prowincją, po przejęciu przez Prusy zaczął się rozwijać.

Anton ożenił się Josephą von Udritzki. Zmarł w 1796 roku. Jego następcą został jego brat, 69 – letni Franz Georg Adam, będący między innymi radcą sądowym. Jego żoną była Anna Barbara von Garnier. Zmarł w wieku 72 lat w roku 1799. Właścicielem dóbr po jego śmierci został syn jego brata Armanda Franz Anton urodzony w 1763 roku.

Od niego zaczęła się prawdziwa klęska finansowa rodu. Przyczyną było prowadzenie wojen napoleońskich na terenie Żyrowej i okolic. W czasie szturmowania pobliskiej twierdzy Koźle w 1807 roku, hrabia był zobowiązany do wykwaterowania i wyżywienia armii francuskiej, oprócz tego musiał stworzyć szpital polowy, by zająć się rannymi. W 1658 roku nowy dziedzic dóbr żyrowskich Armand Leopold, z powodów finansowych musiał rozwiązać po 150 latach istnienia majorat żyrowsko – cerekwicki. Pozostawił po sobie między innymi willę w parku przypałacowym, kapliczkę św. Teresy oraz cokół kamienny przy kościele w Żyrowej. Amand zmarł w 1848 roku w wieku 80 lat.

Ostatnim męskim potomkiem śląskiej linii rodu von Gaschin oraz właścicielem pałacu i dóbr żyrowskich był Ferdynand, zwany Szalonym. Prowadził on bardzo wystawny tryb życia, mimo zadłużenia. Wielkie bale, polowania, przyjęcia i bankiety gromadziły w Żyrowej czołówkę śląskiej szlachty. Dnia 10 listopada 1852 hrabia sprzedał Żyrową posłowi Maxowi Friedrichowi Carlowi Franzowi von Hatzfeld Schonstein i generałowi Augustowi von Nostiz. Panowanie von Gaschinów liczyło 221 lat. Po sprzedaży Ferdynand przeniósł się do Austrii. Wraz z jego śmiercią 21 stycznia 1894 roku kończy się historia śląskiej linii von Gaschin.

3 thoughts on “Historia śląskiej linii rodu von Gaschin

  1. Die Grafen Gaschin sind mit Graf Ferdinand 1894 in der Adelslinie ausgestorben.
    Aber es gibt noch einige uneheliche Nachkommen der Grafen Gaschin.
    Graf Franz Anton soll eine Bürgerliche Ehe eingegangen sein, aus der Kinder stammen.
    Auch eine Gräfin Gaschin soll einen unehelichen Sohn geboren haben, der den Nachnhmen
    Gaschin und Gaschina hat und Nachkommen vorhanden sind.
    Es gibt noch einige Grafen Gaschin die uneheliche Kinder hatten.

    1. Scrivi in polacco, testa di rape. Ne abbiamo abbastanza dei tedeschi, dei loro Nazi-padri e Nazi -madri.
      Saluti.
      Ibrahim Pascia

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back To Top